ارزیابی سیستم های اجرا شده آبیاری قطره ای در باغات استان گلستان و ارائه راهکارهای اصلاح و بهبود این سیستم ها

امروزه با روند کاهشی میزان منابع آبی در کشور مسئولان ذیربط درصدد گسترش هرچه بیشتر سیستم های آبیاری نوین در مزارع و باغات می باشند، لذا ارزیابی و پایش سامانه های آبیاری قطره ای با هدف اصلاح و بهبود سامانه های اجرا شده صورت می گیرد. جهت انجام این بررسی، 21 نمونه از سامانه های آبیاری قطره ای اجرا شده در شهرستان های مختلف استان گلستان در سال 91-1390 مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. فشار و دبی قطره چکان ها، بررسی وضعیت ایستگاه کنترل مرکزی، میزان آب مصرفی، سطح خیس شده در هر درخت، نمونه آب، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، شاخص اشباع لانژیلر و نظرات کشاورزان مورد بررسی قرار گرفت، سپس ارزیابی ها بر اساس دستورالعمل اداره حفاظت خاک آمریکا (scs) و انجمن مهندسان کشاورزی آمریکا (asae) صورت گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده از مقادیر میانگین پارامترهای یکنواختی پخش (eu)، ضریب یکنواختی آماری (us)، ضریب کاهش راندمان (erf)، راندمان پتانسیل کاربرد (pelq) و راندمان واقعی کاربرد (aelq) در چارک پایین به ترتیب برابر 79، 85، 90، 65 و 73 درصد محاسبه شدند که نشان از وضعیت متوسط سامانه های آبیاری در استان گلستان دارد. بطور کل مشکلات اصلی سامانه های آبیاری قطره ای در این استان را می توان به چهار دسته اصلی، مسائل و مشکلات، طراحی، اجرایی، مدیریتی و بهره برداری، اجتماعی و طبیعی تقسیم بندی نمود که مهم ترین آن ها در هر بخش عبارتند از: طراحی و اجرای نادرست، عدم شستشوی فیلترها، گرفتگی و نامناسب بودن تعداد قطره چکان ها، عدم تنظیم شیرفلکه ابتدای مانیفلدها، نامناسب بودن فشار و توزیع غیر یکنواخت آن، کم بودن سطح خیس شدگی و در مجموع ضعف شدید در مدیریت بهره برداری از سوی کاربران این سامانه ها. نتایج بدست آمده از مقایسه دو دستورالعمل فوق نشان داد، دستورالعمل scs وضعیت یک سامانه ی آبیاری را نسبت به دستورالعمل asae واقع بینانه تر و کارآمدتر بیان می نماید، اما بهتر است در ارزیابی سامانه های آبیاری قطره ای از هر دو دستورالعمل به صورت تلفیقی استفاده شود